یکی از مشکلات دانشجویان ارشد و دکترا ، عدم آشنایی با ارائه جلسه دفاع پایان نامه است. جلسه دفاع پایان نامه و نحوه طراحی، برنامه ریزی و مخصوصا ساخت پاورپوینت جلسه دفاع یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین مراحل انجام پایان نامه است. اگر بهترین پایان نامه رو نوشته باشی ولی در جلسه دفاع نتوانیم آن را به درستی ارائه کنیم ، تمام زحمات شما در مراحل صفر تا صد پایان نامه نیز هدر می رود. برای جلسه دفاع باید دانشجو برنامه ریزی و طراحی مناسب برای ترتیب و نحوه ارائه مطالب داشته باشد. ساخت پاورپوینت جلسه دفاع پایان نامه زمان زیادی لازم دارد. دانشجو باید بداند اساتید و داوران اگر می خوستند عینا همان موارد فصل های پایان نامه شما را بخوانند دیگر نیازی به ارائه شما نبود. شما باید مطالب را به ساده ترین وروان ترین حالت خلاصه بگویید و زمان برای تمام مطالب نیست. فقط مطالب ضروری و مهم باید گفته شود نه همه مطالب و فصل های پایان نامه. روند انجام پایان نامه باید در همان ابتدا گفته شود و قبل از روز دفاع دانشجو باید چندین مرتبه این مطلب را ارائه دهد (شبیه سازی جلسه دفاع پایان نامه). سؤالات احتمالی داوران و اساتید باید پیش بینی گردد. نحوه ی متقاعد سازی داوران را باید دانشجو بلد باشد. تسلط دانشجو بر تمام فصل های پایان نامه ضروری است. در جلسه دفاع پایان نامه باید برای تک تک لحظات برنامه داشت. شما باید در زمان محدود مطالب مهم پایان نامه را به طور روشن و واضح توضیح دهید. نحوه شروع پایان نامه و همچنین نحوه ی اتمام آن باید کاملا مشخص باشد. نحوه بیان شما باید کاملا پرانرژی باشد. حتما در آن روز انرژی داشته باشید (اگر لازمه قهوه و نوشیدنی های انرژی بخورید و نحوه اثر آن را بر بدن خود ببینید). خواب در روز جلسه دفاع داشته باشید و تا آخرین لحظه آماده شرایط غیرمنتظره باشید. راهکارهای کاهش استرس را بدانید. از پاورپوینت خود یک نسخه pdf هم داشته باشید. نسخه pdf با پاورپوینت هیچ تفاوتی نمی کند. این را بدانید در طول یک روز داوران و اساتید در جلسات مختلفی حاضر می شوند و اگر شما برای جلسه دفاع پایان نامه خود برنامه نداشته باشید قطعا به راحتی متوجه می شوند و به ادامه ی صحبت های شما هم گوش نمی دهند. در ادامه یک نمونه شبیه سازی آموزش جلسه دفاع پایان نامه توضیح داده شده است. همچنین به نحوه ساخت پاورپوینت هم دقت کنید.
اگر به پایان نامه و روش انجام آن در جلسه دفاع پایان نامه تسلط کامل نداشته باشید، مطمئن باشید که پاورپوینت فقط یک چیز دست و پا گیر خواهد بود و بیشتر باعث نگرانی شما خواهد شد! اگر پایان نامه خود را به صورت عملی و از روی پاورپوینت اجرا نکرده باشید مطمئن باشید که پاورپوینت گریه شما را در جلسه دفاع پایان نامه در خواهد آورد زیرا خیلی از چیزها را اصلاً امتحان نکرده‌اید! نمی‌دانید که الان باید به پاورپوینت نگاه کنید یا به مخاطبان؟ یک اسلاید را جا به جا نوشته‌اید و هزاران مشکل دیگر که ممکن است در جلسه دفاع با آن روبرو شوید. پس کاملاً ضروری است که حتماً و حتماً پایان نامه و روش انجام آن را با پاورپوینت تمرین کنید. در جلسه دفاع پایان نامه بارها این موضوع را دیده‌ام که بعضی از دانشجو ها خیلی بامزه هستند! موقعی که دفاع دارند، خیلی راحت و بی‌توجه با یک فلش مموری سر جلسه دفاع پایان نامه می‌آیند، آن را به کامپیوتر وصل می‌کنند و بعد که اسلاید‌ها را چک می‌کنند رو به اساتید و داوران می‌گویند:
چرا پاورپوینت ما کار نمی‌کند؟ در چنین مواقعی پاسخ من این است که آیا من باید به این سوال جواب بدهم؟
متأسفانه خیلی از دانشجویان بدون این که فایل پاور دفاع خود را در دستگاه محل جلسه دفاع تست کنند، قصد دارند دفاع خودرا شروع کنند که احتمال ایجاد مشکل بسیار زیاد است. کاملاً ضروری است که مدتی قبل از شروع جلسه دفاع در محل حضور داشته باشید و همه چیز را از اول تا آخر یک بار تست کرده باشید.
۱- نقش پاورپوینت‌های غیر اصولی در جلسه دفاع پایان نامه:
اگر پاورپوینت‌های غیر اصولی و اشتباهی ساخته باشید، (مثلاً این که متن پایان نامه خود را از اول تا آخر در پاورپوینت تایب کرده باشید) مطمئن باشید که پاورپوینت فقط بلای جان شما خواهد بود. چرا که میان سخنرانی متوجه می‌شود که مخاطبان و داوران گیج می‌شوند که به شما گوش کنند یا متن پاورپوینت را بخوانند و در نتیجه تصمیم می‌گیرند که هیچکدام از این دو کار را انجام ندهند! در نتیجه در پایان کار به علت نفهمیدن کار شما، سؤالات متعدد برایشان پیش می آید که شما را با مشکل روبرو کرده و همچنین اعتبار پایان نامه را به طور قطع زیر سؤال می برد. داوران شما اگر می خواستند متن پایان نامه را بخوانند دیگر نیازی به جلسه دفاع شما نبود،همون وورد پایان نامه که کپی کرده اید می خواندند و به شما نمره می دادند. جلسه دفاع پایان نامه همانطور که از اسمش نیز مشخص است یعنی قرار است شما از کار خود و موضوع خود و نتایجی که گرفتید صحبت و دفاع کنید.
۱-۱-چه زمانی پاورپوینت جلسه دفاع به کنترل ترس ما کمک می‌کند
اما اگر پاورپوینت جلسه دفاع ما اصولی باشد، مطمئن باشید به عنوان یک ابزار قدرتمند می‌توانیم روی آن حساب کنیم و بدون شک باعث می‌شود که ترس ما از جلسه دفاع کاهش پیدا کند.
زیرا اصلی ترین کار پاور دفاع این است که ناشناخته‌های ما را از سخنرانی کم می‌کند:
۲-مزایای پاورپوینت در جلسه دفاع پایان نامه
یکی از بزرگترین نگرانی‌های همه ما در جلسه دفاع پایان نامه این است که نکند متن سخنرانی خود را فراموش کنیم؟! و همین موضوع باعث می‌شود که قسمت قابل توجهی از توان مغز ما صرف این موضوع هدر شود. حال اگر پاورپوینت خود را به درستی طراحی کرده باشید، می‌توانید مطمئن باشید که حداقل از این بابت خیالتان راحت است و متن کاملاً جلوی چشم شما و داوران است.
۳-تسلط بر محتوای پایان نامه و نظم آن
یکی از بهترین‌تمرین‌های دسته بندی و ایجاد نظم در یادگیری این است که با استفاده از مطالب پایان نامه یک پاورپوینت درست کنیم و اگر این موضوع را جدی بگیریم می‌توانیم خوشحال باشیم که یک تمرین بسیار خوب را انجام داده‌ایم و آن هم دسته بندی و ایجاد نظم در مطالب است. اگر پاورپوینت را درست طراحی کنیم، یک تمرین خود، یعنی دسته بندی مطالب را به خوبی انجام داده‌ایم.
۴- برنامه ریزی از قبل
وقتی شما پاورپوینت دفاع درست می‌کنید، یعنی مجبور هستید که در مورد نحوه ارائه آن در جلسه دفاع برنامه ریزی کنید و این ناشناخته‌های شما را بسیار کمتر خواهد کرد و تسلط شما در جلسه دفاع پایان نامه بسیار زیاد خواهد بود. وقتی قبل از سخنرانی برنامه ریزی کرده باشید، ضمیر ناخودآگاهِ شما احساس می‌کند که این شرایط تکراری است و قبلاً انجام شده است و به همین واسطه ترس شما از سخنرانی در جلسه دفاع بسیار کمتر خواهد بود.
دانشجویان ارشد و دکتری باید ابتدا بدانند در جلسه دفاع پایان نامه باید چگونه رفتار کنند و در این جلسه چی می گذرد. جلسه دفاع پایان نامه همانطور که از اسم آن نیز مشخص است این است که در این جلسه شما باید از پایان نامه خود دفاع کنید. شما در جلسه دفاع باید از موضوع پایان نامه ، روند انجام تحقیق و علت انتخاب آن ها و همچنین نتیجه گیری دفاع کنید. داوران در جلسه دفاع پایان نامه اغلب وارد جزئیات هم نمی شوند و در همان مرحله اول قصد زیرسؤال بردن موضوع و روش تحقیق را دارند. در بسیاری از مواقع دانشجو موضوع کاربردی انتخاب کرده و روش تحقیق را هم درست انتخاب شده است ولی داور و اساتید به علت عدم آشنایی با آن یا از روی قصد موضوع و روش را زیرسؤال می برند و در این جا منتظر جواب دانشجو است که در جواب این سؤال داوران، چی می گوید.
نحوه جواب دادن به سؤالات،داور می فهمد که آیا تسلط دانشجو نسبت به موضوع خوب است یا خیر. بسیاری از دانشجویان در جلسه دفاع پایان نامه و در هنگام سؤال داوران هنگ می کنند و به سؤال اساتید و داوران درست جواب نمی دهند و بنابراین داوران و اساتید از این فرصت استفاده می کنند و دانشجو را به اصطلاح خودمون بمباران می کنند و اجازه پاسخ مناسب به دانشجو نمی دهند. دانشجو باید در جلسه دفاع پایان نامه بسیار قاطع حرف بزند و همچنین خیلی قاطع به سؤالات داوران پاسخ دهد و برای صحبت های خود مرجع علمی بیان کند. بسیاری از مشکلات دانشجویان در جلسه دفاع این است که با اینکه خودشان هم پایان نامه را انجام می دهند ولی در جلسه دفاع به علت عدم تسلط کافی نسبت به روش خود ، داوران به طور واضح کل پایان نامه را زیر سؤال می برند. حتما در روش تحقیق خود و انجام تجزیه و تحلیل اطلاعات باید از فرد متخصص که قبلا چندین بار با این روش و نرم افزار، کار انجام داده است، استفاده کنند. شما نمی توانید فصل سوم و چهارم را به بیرون بدهید و هیچ اطلاعاتی نسبت به آن هم نداشته باشید با تماس با فرد مورد نظر باید در مورد چگونگی انجام آن در ارتباط باشید تا بتوانید در جلسه دفاع پایان نامه به سؤالات داوران به خوبی پاسخ دهید. در ادامه این مقاله نحوه متقاعدسازی مناسب داوران و اساتید مورد بررسی قرار می دهیم.
چگونه داوران و اساتید را باید در جلسه دفاع نسبت به پایان نامه خود متقاعد کنیم؟
هرچقدر در جلسه دفاع پایان نامه شما بر موضوع خود مسلط باشید و همچنین نحوه سخنرانی دفاع پایان نامه را یاد گرفته باشید، داوران و اساتید سؤالات کمتری نسبت به پایان نامه می گیرند و کمتر کار شما را زیر سؤال خواهند برد. بعضی از دانشجویان معتقد هستند که جلسه دفاع فقط مثل روزهایی که در دانشگاه ارائه داشته اند، پایان نامه خود را توضیح می دهند و بعد چه درست چه غلط می نشینند و قضیه تمام می شود در حالیکه اصلا پایان نامه این جور نیست و شما باید برای جلسه دفاع پایان نامه علاوه بر تسلط موضوعی و نحوه ارائه و ساخت پاورپوینت حرفه ای، شما قرار است به سؤالات اساسی که داوران و اساتید از شما می پرسند، جواب دهید. جواب دادن شما باید به گونه ای باشد که داوران و اساتید قانع شوند و ممکن است شما جواب بدهید و باز داور ، پاسخ شما را قبول نداشته باشد و نسبت به موضوع قانع نشود که در این صورت شما نهایتا می توانید یک جواب دیگر به آن سؤال بدهید که واضح باشد و در غیر این صورت داور مورد نظر می تواند باز قانع نشود که در این صورت هم مشکلی بوجود نمی آید و شما باید روی سؤالات بعدی تمرکز کنید و فکرتان را از این سؤال و اینکه داور مورد نظر قانع نشد، خارج کنید. به علت اینکه اگر شما به بقیه سؤالات داوران و اساتید جواب علمی و درستی بدهید، خود به خود اساتید از عدم جوابدهی شما به یک سؤال صرف نظر خواهند کرد. البته این را هم بگویم که ممکن است جواب شما از نظر علمی هم درست باشد ولی داور باز به شما بگوید که حرف شما را قبول ندارد و در این صورت شما اگر به منبعی دسترسی دارید بهتر است به آن مرجع بدهید و در غیر این صورت هم مشکلی نیست چون قطعا اگر جواب شما علمی باشد بقیه داوران و اساتید آن را خواهند فهمید و بعد از اتمام کار و جواب های شما برای نمره دهی با یکدیگر بحث خواهند کرد و بقیه اساتید و به ویژه استاد راهنما در صورت تسلط می تواند آن ها را قانع کند. پیشنهاد دیگه ای که برای متقاعدسازی در جلسه دفاع وجود دارد این است که حتما از مشاوره فرد برجسته در نگارش پایان نامه و نظر استاد راهنما استفاده کنید. مورد دیگری که برای متقاعدسازی خیلی به کمک دانشجویان می آید این است که برای مباحثی که شبهه برانگیز است شما باید منبع(کتاب یا مقاله) داشته باشید که در صورت عدم تأیید داوران، در جلسه دفاع آن را به داوران نشان دهید. البته هرچه این کتاب یا مقاله معتبرتر باشد در جلسه دفاع شما بهتر می توانید به آن مرجع دهید. معمولا این مشکل در بخش روش تحقیق و فصل دوم بیشتر به چشم می خورد. پس در جلسه دفاع پایان نامه همراه خود کتاب پایه و معتبر و مقالات معتبر در رشته خود را به صورت پرینت شده داشته باشید که در صورت بروز مشکل به آن ها مرجع دهید. البته منظورم همه کتاب ها و همه مقالات نیست، فقط مقالات بیس و کتاب های مرجع را در کنار خود روی میزی داشته باشید و زیاد سر خودتان را شلوغ نکنید تا بتوانید راحت در آن لحظه به آن مقاله یا کتاب مرجع دهید. یک قانونی وجود دارد به نام قانون پنج ثانیه که طبق این قانون شما ۵ ثانیه فرصت دارید که تصمیم بگیرید و اقدام کنید. این قانون ۵ ثانیه بسیار به درد جلسه دفاع پایان نامه می خوره ، چرا؟؟ چون در جلسه دفاع شما در موقعیتی هستین که وقتی داور از شما سؤالی می پرسد، مدت زمان محدودی فرصت دارین که جواب سؤال را به صورت علمی در ذهن خود مجسم کنید و بلافاصله اقدام کنید و پاسخ قاطع بدید.
شما نمی توانید فصل سوم و چهارم یعنی روش تحقیق خود را بیرون بدهید به طور مثال روش آماری و تجزیه و تحلیل آماری خود با spss را به فردی واگذار کنید و بعد که از شما در جلسه دفاع پایان نامه سؤالی شود بگین کار آماری را خودم انجام ندادم. شما می بایست از یک فرد متخصص در نرم افزار و روش تحقیق خود استفاده کنید و نیازی به یادگیری نرم افزار نیست ولی شما باید نحوه خروجی ها و ساز و کار نتایج خروجی را بدانید و آن را آموزش ببینید. به طور مثال برای یک کار آماری حتما شما باید با یک متخصص آمار مشورت کنید یا کار را به آن واگذار کنید ولی باید در آخر آن را از همان فرد آموزش ببینید که دلیل انتخاب این آزمون چی بوده یا چرا باید از آزمون های پارامتریک استفاده کنیم و نتایج آماری هر آزمون به شما چه نتیجه ای می دهد. این که می گویم باید از یک فرد متخصص در روش تحقیق خود استفاده کنید به این دلیل است که روش های تحقیقی مختلفی برای انجام پایان نامه ها وجود دارد و خواندن و اطلاعات در مورد آن ها نیاز به زمان و صرف وقت بسیاری است. به طور مثال روش های پیمایشی و آماری خود دارای فلسفه هایی مهم و کتاب های متعدد می باشد که یک فرد متخصص تنها می تواند شما را راهنمایی کندو به دلیل اینکه ما برای همین آمار یک رشته تخصصی در دانشگاه های ایران و دانشگاه های معتبر دنیا داریم که افراد در این رشته تا مقطع تحصیلی دکترا تحصیل می کنند وخیلی از این افراد نیز در دانشگاه، نرم افزار های تخصصی خود مانند AMOS یا spss را اصلا یاد نمی گیرند واغلب درس های تئوری و اثباتی را پاس می کنند و این واقعیت و ضعف دانشگاه های ما است که حتی یک دانشجو آمار نرم افزارهای تخصصی رشته خود را هم بلن نیست و دلیل استفاده از آزمون های آماری را نیز فرا نگرفته است. بنابراین دقت کنید که اگر روش تحقیق شما نیاز به نرم افزار خاصی دارد حتما باید از یکی فرد متخصص در آن نرم افزار استفاده کنید و خروجی های آن و نحوه ساز و کار آن را بدانید ولی کسی در پایان نامه و جلسه دفاع از شما آموزش نرم افزار نمی خواهد. بسیاری از دانشجوها زمان زیادی می گذارند و نرم افزار را برای پایان نامه خود یاد می گیرند ولی در جلسه دفاع تازه می فهمند که کسی از آن ها آموزش و بلد بودن نرم افزار را نمی خواهد و بنابراین دانشجو در مسائل اصلی که اساتید و داوران سؤال می کنند، می ماند به دلیل اینکه زمان زیادی را صرف آموزش نرم افزاری کرده است که ممکن است دیگر در تمام دوران تحصیلی و زندگی اش به کار او نیاید و در نتیجه نمره خوبی در جلسه دفاع هم نمی گیرد. حتما کلیپ آموزشی قرار داده شده در بالا را برای نحوه متقاعد سازی داوران در جلسه دفاع پایان نامه که توسط مهندس حمصیان ضبط شده ببینید و نکات آن را یادداشت کرده و در کار پایان نامه خود در جلسه دفاع پیاده سازی نمایید تا زحماتتان در چندین ماه هدر نرود. بسیاری از دانشجوهای زرنگ که حتی پایان نامه خود را هم ننوشته اند توانسته اند با سخنرانی خوب خودشان در جلسه دفاع پایان نامه، نمره های بالا و قابل قبول بگیرند و بسیاری از افرادی هم که خودشان پایان نامه نوشته اند و حتی آموزش نرم افزار را هم دیده اند در جلسه دفاع به دلیل عرم برنامه ریزی مناسب و عدم ارائه مطالب مهم، نمره قابل قبولی نگرفته اند.
نحوه ارائه هر چیز میزان اهمیت آن چیز را مشخص می کند اگر به دنبال موفقیت در جلسه دفاع پایان نامه هستید باید برای آن برنامه داشته باشید و سخنرانی خود را از قبل طراحی کرده باشید و به آن مسلط باشید. شرکت مهرداد سیویل برای طراحی پاورپوینت حرفه ای و سخنرانی جلسه دفاع شما برنامه های ویژه ای دارد که می توانید از مشاوره های ما جهت بهبود و طراحی تخصصی جلسه دفاع خود استفاده کنید.
مقالات مشابه با این مقاله:
نوشته شده توسط مهندس مهرداد حمصیان
