بسياري از دانشجويان ارشد و دكترا راه هاي اشتباهي در پايان نامه انجام مي دهند. اين راه های اشتباه در پایان نامه ،منجر به تلف شدن زمان و هزينه شما مي شود. انتخاب موضوع اشتباه يكي از راه هاي اشتباه در پايان نامه است كه تا آخر گريبان گير شما خواهد شد.قبل از نوشتن پروپوزال با مشورت گرفتن از متخصصين از درست بودن موضوع پايان نامه اطمينان حاصل كنيد. يك ضرب المثلي داريم كه مي گويد، خشت اول گر نهد معمار كج، تا ثريا مي رود ديوار كج، انتخاب موضوع نامناسب و حتي انتخاب استاد راهنما نامناسب از جمله اقداماتي است كه در پايان نامه تا آخر همراه شما خواهد بود. حتما مقالات مربوط به انتخاب استاد راهنما و همچنين انتخاب موضوع را مطالعه كنيد. مورد بعدي راه هاي اشتباه در پايان نامه كه بسيار مهم است ،انتخاب روش تحقيق نامناسب با انتخاب موضوع است. اين كه دوست يا همكار شما از اين روش تحقيق استفاده كرده است دليل نمي شود كه اين روش تحقيق براي كار شما هم مناسب باشد. هر موضوعي با توجه به هدف ، سؤالات تحقيق و فرضيه هايي كه در پروپوزال عنوان مي كند، روش تحقيق خاص خودش را مي خواهد. با هرروش تحقيقي نمي توان به هدف اصلي پايان نامه رسيد.
یکی دیگر از مشکلات افراد این است که خیلی چیزها را آنقدر ادامه می دهند تا ببینند به بحران رسیده اند ، شما باید در وسط کار یک فید بک بگیرید ؛ ببینید راه درستی را طی کردید؟ اگه راهتان اشتباه است دیگر آن را ادامه ندهید ، خیلی از افراد پایان نامه انجام می دهند و هیچ فید بکی نمیگیرند ، هیچ مشورتی نمیگیرند و در آخر کار می بینند که نتیجه ای گرفتند آن نتیجه ای که می خواستند نبوده! اگر وسط کار متوجه اشتباهتان بشوید حداقل با هزینه و ضرر کمتری جلوی آن را میگیرد. از یک جایی به بعد باید فید بک یا مشورت بگیرید و اگر درست رفته بودید آن کار را ادامه بدهید ، خیلی وقت ها خودتان هم متوجه نمی شوید اشتباه رفته اید چون فید بکی نگرفتید ، شما می توانید این وقت را برای چیزهای دیگر بزارید: برای تفریح ، برای عشق و حال ، برای کسب و کار می توانید وقت بزارید ولی اینگونه برای این وقتتان را هدر می دهید که راه را اشتباه رفته اید و مشورت نگرفته اید! چرا از بقیه مشورت نمیگیرید و برنمیگردید اشتباهات را درست کنید و بعد ادامه بدهید؟ حتما به این موضوع عمل کنید تا به مشکل نخورید.
انتخاب استاد راهنما در دوره ارشد و دکتری همواره از مهم ترین و سرنوشت سازترین انتخاب های دانشجویان بوده است، تا آنجایی که قبل از انتخاب موضوع پروپوزال پیشنهاد می شود اول به دنبال انتخاب استاد راهنما باسواد و خوش اخلاق باشید. حالا چرا می گویم با سواد و خوش اخلاق چون که استاد راهنمای باسواد شما را کمک می کند ولی نمی توانید در ایران از اساتید راهنما انتظار زیادی داشته باشید و اغلب نقش گیردهنده دارند تا نقش علمی کمک کننده به دانشجویان و هرچه درجه علمی آن ها هم بالاتر می رود بیشتر خودشان را برای دانشجویان می گیرند و هیچ وقت زمان آزادی هم همیشه ندارند. البته من تمام اساتید مدنظرم نیست، من اغلب اساتید را خدمتتون عرض کردم، البته در این بین اساتیدی هم هستند که واقعا از لحاظ علمی به دانشجویان خود کمک می کنند و اگر همچین اساتیدی پیدا کردید حتما به دنبال آن ها باشید و ولی صورت دیگر قضیه اخلاق استاد راهنما است که به نظر بنده از میزان سواد هم مهم تر است، شاید بپرسید چرا؟ معمولا دانشجویان در ابتدای کار پایان نامه و انتخاب استاد راهنما در دوره ارشد و دکتری کمی جوگیر هستند که بهترین کار را ارائه دهند ولی بعد از چند ماه باتوجه به روند انجام کار پایان نامه و رفتار استاد راهنما متوجه می شوند که اشتباه کرده اند البته این قضیه فقط در کشور عزیزمان ایران صادق است و لا غیر. اخلاق استاد راهنما اگر خوب و انعطاف پذیر نباشد در رفتار با آن به علت برخورد زیاد در راه پایان نامه با آن به مشکل برمیخورید و اگر در همان اوایل کار قبل از تأیید پروپوزال متوجه شدید که استاد راهنما شما خوب نیست یا با آن نمی توانید راحت باشید به دنبال تغییر استاد راهنما باشید. به شما پیشنهاد می شود که استاد راهنما را از دانشگاه خود انتخاب کنید چون موضع گیری داوران در جلسه دفاع اغلب بیشتر می شود. قبل از اینکه بخواهید استاد راهنما انتخاب کنید لازم است بدانید استاد راهنما کیست و چه وظایفی دارد.
۱-استاد راهنما کیست؟
استاد راهنما یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه است که به پیشنهاد معاونت آموزشی دانشکده و حکم رئیس دانشکده، مسئولیت هدایت تحصیلی و راهنمایی دانشجویان در مقاطع تحصیلی ارشد و دکترا را در زمینه مشکلات آموزشی پژوهشی و فردی بر عهده می گیرد. در حقیقت در انجام پایان نامه جهت شما با استاد راهنما باید کاملا منطبق باشد و همدیگر را در مسائل پایان نامه توجیه علمی کنید.
۲-وظایف استاد راهنما
در ابتدای پژوهش هر دانشجویی باید وظایف خود و وظایف استاد راهنما خود را بداند تا انتظارات بی مورد از استاد راهنما خود نداشته باشد. دانستن اینکه وظایف استاد راهنما چیست بهتر بتوانید استاد راهنما خود را انتخاب کنید و بدانید چطور یک استاد راهنما می تواند به شما کمک کند.
این وظایف شامل موارد زیر می شود:
– استاد راهنما می تواند به شما در انتخاب یک موضوع وعنوان کلی پایان نامه و برنامه ریزی برای تکمیل آن در زمان مورد انتظار کمک کند. خیلی اساتید راهنما همین کار را انجام نداده و بعد از انتخاب موضوع پایان نامه اشتباه دانشجو به مشکل می خورد.
– او می بایست شما را در زمینه ماهیت پژوهش و استانداردهای مورد انتظار پایان نامه در دانشگاه، شما را راهنمایی کند. احضور مطلوب در جلسه دفاع و راهنمایی در تکنیک های مورد نیاز می شود.
– نظارت بر نحوه انجام پروپوزال و همچنین کمک در ویرایش پایان نامه و ارائه گزارش های پیشرفت نیز از جمله وظایف یک استاد راهنما است. اهمیت نگارش پروپوزال که از ابتدا تا انتهای کار پایان نامه مشخص می شود از اهمیت بالایی برخوردار است. حتما مقاله های مربوط به تهیه پروپوزال که در پایان این مقاله آورده شده است را مطالعه فرمایید.
– استاد راهنما باید یک برنامه زمانی مطلوب و واقع گرایانه برای تکمیل مراحل مختلف کار پژوهشی به شما ارائه دهد. اینکه در هر فصل باید دقیقا به دنبال چی باشید.
– استاد راهنما باید جلسات مشخص شده با دانشجو برگزار کند تا بتواند پیشرفت وی را در کار پژوهشی بررسی و کنترل کند. فواصل زمانی این جلسات باید با دانشجو هماهنگ شود . البته اغلب اساتید بدون هماهنگی از دانشجو می خواهند که در کنارشان باشند که دانشجو مجبور است بپذیرد و نباید هم تعارض ایجاد کند ولی این امر برای اغلب دانشجویان خوشایند نیست ولی چاره ای هم نیست.
– استاد راهنما باید در دسترس باشد تا بتواند راهنمایی ها و بازخورد های لازم را به دانشجو بدهد. حتما گام به گام با استاد راهنما هماهنگ باشید که در ادامه به مشکل و دوباره کاری برنخورید.
– درخواست کار مکتوب از دانشجو جهت اطمینان حاصل کردن از اینکه دانشجو با توجه به زمان بندی توافق شده فعالیت می کند.
– در صورتی که کار دانشجو کافی نباشد، استاد راهنما می بایست به صورت کتبی دانشجو را از این امر آگاه کند و او را در مورد آنچه باید انجام شود راهنمایی کند. در صورتی که مشکل ادامه داشت ممکن است استاد با شما لجبازی کند که بستگی به اخلاق استاد راهنما بستگی دارد.
استاد راهنما باید حتما در جلسه دفاع پایان نامه حضور داشته باشد.
– تصحیح نهایی پروپوزال و مراحل روش انجام پایان نامه با توجه به نظرات پیشنهادی و رعایت آئین نگارش بعهده استاد راهنما است. مراحل روش انجام پایان نامه
– او باید دانشجو را از نظر روند ارزشیابی پایان نامه در جلسه دفاع پایان نامه شما را توجیه کند.
– نوشتن صورت جلسه در جلسه دفاع از طرح نیز بعهده استاد راهنما است.
۳- جایگاه استاد راهنما چگونه باید باشد؟
– استاد راهنما می بایست از اعضای هیات علمی واحد دانشگاهی خود یا دانشگاهی که مورد تأیید دانشگاه شما است باید انتخاب گردد.
– همکاری استادان در پایان نامه های کارشناسی ارشد به ترتیب با اعضاء تمام وقت، نیمه وقت و سپس مدعو اولویت بندی می شود.
– دانشجو باید از تعداد پایان نامه های در دست راهنمایی و مشاوره ی استاد راهنمای خود مطلع باشد. به دلیل اینکه موضوع هایی که انجام داده است و تخصص دارد برای شما مشخص می شود.
– استاد راهنما نیز موظف است به سقف پذیرش خود دقت کند و در صورتی که ظرفیت پایان نامه هایی که برای راهنمایی داشت تکمیل شد، دانشجو را مطلع کند و با در نوبت قرار دادن او در کارش وقفه ایجاد نکنند.
– استاد راهنما به پیشنهاد دانشجو و موافقت و تایید گروه تخصصی تعیین می شود.
– زمانیکه می خواهید یک استاد راهنما انتخاب کنید این را در نظر داشته باشید که او باید شما را در زمینه موضوعی خاص و تخصصی خود راهنمایی کند بنابراین بهتر است در موضوع مورد نظر شما متخصص باشد.
– استاد راهنما باید در روش شناسی تحقیق(فصل سوم پایان‌نامه چگونه باید نوشته شود؟) نیز متخصص باشد. او باید بتواند در تمام مراحل پایان نامه نویسی شما را هدایت کند بنابراین باید در هر بخش آن تخصص کافی داشته باشد. مقاله روش تحقیق در پایان نامه (قسمت اول) را مطالعه فرمایید.
بسیار مهم است که قبل از انتخاب استاد راهنما زمانی را صرف تحقیق و بررسی در مورد موضوع پژوهش خود و موضوعات مقاله های استاد راهنما کنید.این کار باعث می شود استادی پیدا کنید که با کمک او بتوانید پایان نامه خود را سریع تر به پایان برسانید. پس بهتر است در انتخاب استاد راهنما عجله نکنید.
-به زمینه های تخصصی استاد راهنما دقت کنید. همانطور که گفته شد استاد راهنمای شما باید در زمینه موضوعی که شما برای پژوهش در نظر گرفته اید تخصص داشته باشد.این کار موجب می شود شما بهتر بتوانید کار پایان نامه تان را انجام دهید.
-اگر استاد راهنمای شما در زمینه موضوع مورد نظرتان تخصصی نداشته باشد در نهایت تمام کار بر دوش خودتان خواهد افتاد و اگر در ادامه پایان نامه به مشکل بخورید باید تنها خودتان این مشکلات را حل کنید. پس خجالت نکشید شما باید درباره تخصص اساتید راهنمای مورد نظرتان اطلاعات کسب کنید. اگر هم کسی دیگر برایتان انجام می دهد تنها تجربه فرد محقق برای انجام پایان نامه کافی است و آن شخص چون کارهای زیادی را به صورت عملی انجام داده است با مشکلات روند انجام پایان نامه، آشنا است.
-در دسترس بودن استاد راهنما را در نظر بگیرید استاد راهنمای شما باید همیشه در دسترس باشد تا شما برای پیدا کردن و راهنمایی گرفتن از او زمان زیادی را صرف نکنید. بنابراین انتخاب استاد راهنمایی که در شهر دیگری است و فقط برای زمان تدریس به دانشگاه شما سر می زند شاید خیلی صحیح نباشد.
-این را در نظر داشته باشید در بسیاری از مواقع هیچ چیز جای ملاقات حضوری با استاد راهنما را نخواهد گرفت. پس اگر فکر می کنید پروژه ی شما طوریست که باید زیاد با استاد راهنمایتان ملاقات کنید، اولویت را با استادی بگذارید که در شهر شماست و بیشتر در دسترس است.
۴-استاد راهنما باید به شما اعتماد داشته باشد
این را در نظر داشته باشید که استاد راهنمای شما باید با حوصله و صبر شما را راهنمایی کند و به شما اعتماد به نفس بدهد اما استادی که به شما اعتماد ندارد نمی تواند این احساس را به شما القا کند و در نهایت این مساله ممکن است به روی پایان نامه و ارائه شمادر جلسه دفاع هم تاثیر منفی می گزارد. بنابراین باید تمام تلاشتان را بکنید تا اعتماد استاد راهنما را به خودتان جلب کنید تا او نیز بتواند با اطمینان بیشتری برایتان زمان بگذارد و راهنماییتان کند. با این حال شما در صورت بروز مشکل با استاد راهنما در نهایت می توانید به سختی استاد راهنمای خود را تغییر دهید، هر چند این امر بسیار نادر است و معمولا باید روابط مثبت و حسنه ای بین استاد و دانشجو برقرار باشد. به شما پیشنهاد می شود اگر می خواهید استاد راهنمای خود را تغییر دهیم، قبل از تأیید پروپوزال این کار را بکنید نه بعد از تأیید پروپوزال!!
۵-چگونه استاد راهنمای خود را تغییر دهیم؟
اگر شما تصمیم دارید که استاد راهنمای فعلی خود را تغییر دهید باید از طرف دانشگاه یک فرایند اداری طی شود، فرم هایی پر شده و دلیل این تغییر اعلام شود. بنابراین بسیار مهم است که قبل از شروع این فرایند اداری به طور جدی فکر کنید و نظرات همکاران و اساتید و دانشجویان قبلی استاد راهنما را بپرسید. این را نیز در نظر بگیرید، شما باید استاد جایگزین پیدا کنید و استاد راهنمای جدید نیز باید نسبت به موضوع مورد مطالعه شما اشراف کامل داشته باشد. بنابراین تغییر استاد راهنما خیلی سریع رخ نمی دهد و ممکن است زمان زیادی از شما بگیرد و بنابراین برای دانشجویان اصلا پیشنهاد نمی شود. همان طور که می دانید فرآیند نوشتن پایان نامه مدت زمان زیادی طول می کشد و استاد راهنما نیز در تمام طول این مدت باید شما را راهنمایی و کمک کند، بنابراین انتخاب یک استاد راهنمای خوب بسیار مهم است. دانستن اینکه وظایف استاد راهنما چیست و شما چه کمکی می خواهید از او بگیرید می تواند به شما کمک کند استاد راهنمای بهتری انتخاب کنید تا اواسط کار پژوهشی خود مجبور به تغییر او نشوید. انتخاب موضوع پایان نامه يكی از مهم ترين مراحل انجام پايان نامه است. موضوع پايان نامه بايد روشن و صريح باشد. مهم ترين نكات در انتخاب موضوع پايان نامه ابتدا عدم تكراري بودن است. سپس موضوع بايد داراي نوآوري داشته باشد. انتخاب موضوع مي بايست متناسب با روش تخقيق انتخاب گردد. هر كلمه كوچك در موضوع پايان نامه بايد قابل تفسير باشد. موضوع پايان نامه نبايد خيلي كلي بيان شود كه جمع بندی آن سخت باشد. در غير اين صورت موضوع را در داخل پروپوزال جز كنيد و به جزئيات بپردازيد. در ادامه ويدئو نكات مهم در مورد عدم تكراري بودن موضوع پايان نامه و نوآوری آن عنوان شده است.
بسیاری از دانشجوها این مشکل را دارند که موضوعی که انتخاب کردند تکراری هست یا نه؟ که ما در ادامه مطلب سایت هایی را معرفی کردیم که تشخیص میدهند قبلا این پایان نامه کار شده یا نه! و این هم فکر اشتباهی هست که موضوعی باید انتخاب کنید که هیچکس روی آن کار نکرده! شما باید موضوعی انتخاب کنید که حتی روش کار شده باشد و شما با یک ایده جذاب تر و با یک روش اون موضوع را انجام بدهید. پس لازم نیست که شما یک موضوعی انتخاب کنید که خیلی سخت باشد یا روش تحقیقی براش نباشد ، شما حتما باید در فصل دوم در مورد پژوهش های پیشین صحبت کنید و رفرنس بدهید و نمیتوانید موضوعی بیاورید که هیچکس کاری نکرده ؛ در این صورت اصلا فصل دومی نمیتوانید بنویسید. انتخاب موضوع پایان‌نامه از اولین و اصلی‌ترین اقدام دانشجو جهت شروع هر پایان‌نامه است. اگر عنوان پایان نامه مناسب نباشد هر چه قدر دانشجو در ادامه تلاش بیشتری هم انجام بدهد به آن موفقیت بالا دست پیدا نخواهد کرد. اولویت اصلی عنوان پایان نامه، کاربردی بودن آن در جامعه است. موضوعی که کاربردی نباشد اغلب با انگیزش و جذابیت کمتری روبرو می‌شود. اما هدف از کاربردی بودن این نیست که این موضوع در حال حاضر در کشور ما اجرایی باشد. یکی از مهم ترین مطالب برای دانشجویان ارشد و دکتری پس از انتخاب موضوع پایان نامه، تشخیص تکراری بودن موضوع پایان نامه است. برای اینکه انرژی و وقتتان بر سر یک موضوع تکراری هدر نرود، باید قبل از هر اقدامی مطمئن شوید که در حوزه مورد نظر شما هیچ پایان نامه مشابه دیگری قبلا کار نشده باشد. انجام این کار از ضروری ترین مطالب برای شروع انجام هر پایان نامه است. موضوع پایان نامه باید نسبت به دیگر پایان نامه ها جدید و نوآوری داشته باشد.
حالا این نوآوری در انجام پایان نامه می تواند شامل توسعه مقالات دیگر باشد. یا تغییر در روش تحقیق بر مبنای علمی داشته باشد. برای تأیید هر پروپوزال در هر دانشگاه بعد از تأیید استاد راهنما حتما باید آن موضوع به تصویب شورا هیئت علمی رشته خود در دانشگاه شود. پس از تأیید موضوع توسط شورای دانشگاه باید تکراری بودن موضوع را در سایت های معتبر علمی مانند ایران داک بررسی کنید. در حقیقت تشخیص تکراری بودن موضوع پایان نامه، این است که چطور از بین هزاران پایان نامه‌ای که در طی سال‌ها در ایران نوشته شده است، یک موضوع جدید پیدا کنیم؟
مراحل عدم تکراری بودن موضوع
برای رسیدن به پاسخ این روال روش‌ها و راهکارهای کاربردی ارائه شده‌اند. در ادامه با کلیک کردن روی آدرس زیر می توانید مراحل عدم تکراری بودن موضوع در سایت اصلی ایران داک به صورت زیر می باشد:
کلیک روی آدرس سایت زیر :
پس از رفتن به سایت ایران داک در پایین صفحه طبق شکل زیر روی گزینه پیشینه پژوهش(سامانه پیشینه پژوهش) کلیک کنید:
بعد از مرحله قبل گزینه ورود به سامانه زیر برایتان باز می شود و دقت کنید اگر ایمیل و گذرواژه خود را بزنید. بعدا این موضوع برای شما انتخاب می شود. یعنی مختص نام و نام خانوادگی شما می باشد. اگر یکبار یک موضوعی را با اسم خود ثبت کردید در دفعه بعد اگر فامیل شما پسوند دارد در دفعه بعدی آن پسوند را اضافه یا کم کنید تا بتوانید موضوع دیگر خود را ثبت کنید.
معمولا پس از یک تا سه روز کاری جواب تکراری بودن یا عدم آن برای شما می آید. که نشان می دهد در این حوزه چه پایان نامه هایی تا الان کار شده است. اگر عینا موضوعی شبیه شما باشد شما باید آن موضوع را تغییر دهید. همچنین در آخر پایان نامه هم شما باید پایان نامه یا رساله خود را در سایت ایران داک ثبت کنید.
در مرحله اتمام پایان نامه شما برای ثبت پایان نامه خود باید روی ایکن ثبت (سامانه ملی ثبت پایان‌نامه، رساله و پیشنهاده) می زنید و پایان نامه خود را در آن جا بارگذاری می کنید که دانشجویی دیگر این پایان نامه را انجام ندهد. عنوان پایان نامه می‌بایست به طریقی انتخاب‌شده باشد که در ادامه با ایجاد بسترهای مناسب و ایجاد زیرساخت‌ها قابلیت اجرا داشته باشد . در اول انتخاب هر موضوع می‌بایست در کاربردی بودن آن در اجرا و همچنین هدف و ضرورت انجام این پژوهش برای خودتان آشکارشده باشد و چه ضرورتی بوده که شما این موضوع را انتخاب کردید. ضعف‌ها و شکاف‌های ایجادشده در رشته خود می‌تواند راهنمای شما در انجام موفق انتخاب پایان‌نامه باشد. تنها شخصی که در هنگام انتخاب موضوع و انجام پروپوزال با آن در تماس هستید و با آن جلسه می‌گذارید،استاد راهنما شما است. پروپوزال باید با نظر استاد راهنما نوشته شود یا نظر استاد راهنما را در مورد موضوع انتخابی و روش انجام کار متقاعد کنید.
در برخی موارد استاد راهنما و اساتیدی که اصطلاحاً مشاور نامیده می‌شوند خودشان برای دانشجو موضوع پایان‌نامه را انتخاب کرده و سپس دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری ، بر اساس عنوان مشخص‌شده اقدام به تنظیم پروپوزال مربوط به پایان‌نامه خود می کنند که این کار می‌تواند مزایایی برای دانشجو داشته باشد که از آن جمله می‌توان به اطمینان یافتن از دادن صلاحیت و تائید موضوع پایان‌نامه توسط اساتید مربوطه اشاره نمود. گام بعدی پس از انتخاب موضوع پایان‌نامه و تصویب آن توسط استاد راهنما و هیئت‌علمی دانشگاه، شروع به کار پروپوزال پیشنهادی می‌باشد. آیا برای انتخاب موضوع پایان نامه به مشکل خورده اید؟آیا نمی دانید برای انتخاب موضوع چیکار کنید؟ آیا استاد راهنما کمکی برای انتخاب موضوع نمی کند؟ اگر با این مشکلات روبرو هستید حتما این مقاله را بخوانید و نکات آن را اجرا کنید تا بتوانید موضوع مناسب و خوبی برای پایان نامه خود انتخاب کنید. اهمیت انتخاب موضوع برای انجام پایان نامه از ارزش بسیار بالایی برخوردار است. انتخاب موضوع پایان نامه یکی از مهم ترین مراحل انجام پایان نامه ارشد و دکتری می باشد که برای انتخاب موضوع پایان نامه می بایست مراحلی را انجام دهید. دوستان عزیز برای انجام هر کاری نیاز به یک سری اقدامات داریم و با نشستن و نگاه کردن شما نمی توانید موضوع برای پایان نامه خود مشخص کنید. بعضی از دانشجویان هم برای اینکه کار خود را راحت کنند به دنبال این هستند که استاد راهنما یا مشاور برای آن ها موضوع انتخاب کند. برای انتخاب موضوع شما باید ابتدا با استاد راهنما خود مشورت کنید، دقت کنید در مورد انتخاب موضوع با استاد راهنما و مشاور خود مشورت کنید. چرا باید با استاد راهنما مشورت کنم؟ چون بسیاری از اساتید ما فقط در حیطه های موضوعی که خودشان تسلط دارند، تمایل به همکاری دارند یا دانشجو قبلی آن ها موضوعی را تا جایی جلو رفته و آن ها از شما می خواهند ادامه آن موضوع را انجام و توسعه دهید. پس از مشورت اولیه با استاد راهنما شما باید گام های زیر را برای انتخاب موضوع پایان نامه انجام دهید.
مراحل انتخاب موضوع پایان نامه
۱-مشخص کردن موضوعات مورد علاقه خود و استاد راهنما
۲-خواندن مقالات فارسی و گرفتن مقالات فارسی داخلی که شامل مقالات کنفرانسی معتبر و مجلات علمی و پژوهشی می شود.
۳- خواندن حداقل چکیده مقالات فارسی
۴- مشخص کردن حیطه کار از طریق مقالات فارسی
۵- دریافت و خواندن مقالات انگلیسی و ترجمه آن ها ، در این مرحله لازم نیست تمام مقالات را بخوانید، ابتدا چکیده انگلیسی را باید ترجمه کنید و سپس اگر موضوع خوبی برای شما بود می توانید آن مقاله را به عنوان مقاله BASE انتخاب کنید و جلو بروید.
۶- داشتن حداقل یک الی دو مقاله انگلیسی BASE و چندین مقاله فارسی برای ادامه و شروع کار پایان نامه الزامی است.
۷- انتخاب موضوعات پایان نامه و مقاله BASE برای آن
۸- ارسال و گذاشتن جلسه با استاد راهنما در مورد انتخاب موضوع پایان نامه و ارائه مقاله های شبیه به آن
۹- مشخص کردن نوآوری موضوع پایان نامه نسبت به پژوهش ها و مقالات پیشین
۱۰-مرحله بعدی این است که شما مشخص کنید این موضوع پایان نامه را با چه روش و با چه نرم افزاری می خواهید انجام دهید.
۱۱-در انتخاب روش تحقیق پایان نامه و انتخاب نرم افزار برای تجزیه و تحلیل دقت زیادی کنید چون همه روش ها و همه نرم افزارها برای هر موضوعی کاربرد ندارد.
۱۲-حداقل یک مقاله خوب می بایست با این روش انجام شده باشد و آن را با کمک استاد راهنما مشخص کنید.
۱۳-اگر استاد راهنما شما باهاتون همکاری نمی کنه می بایست از فردی متخصص برای انتخاب موضوع و همچنین انتخاب روش تحقیق استفاده کنید. بعضی از دوستان منتظر استاد می مانند و باید بهتون بگم فقط وقتتان تلف می شود اگر منتظر نظرات استاد هستید. دوستان تمام مراحل گفته شده برای انتخاب موضوع پایان نامه حاصل تجارب نگارش و تدریس روش های تحقیق برای پایان نامه های ارشد و دکتری در ایران می باشدو شما نمی توانید با قوانین اروپا، کانادا و آمریکا برای انجام پایان نامه در ایران استفاده کنید وموفق شوید. تمام نکات گفته شده بومی سازی مسائل پایان نامه برای ایران و ارتباط با اساتید دانشگاه های مختلف ایران است.
روش تحقيق هميشه يكي از پرچالش ترين مراحل انجام پايان نامه است. دانشجويان در انتخاب روش تحقيق پايان نامه بايد خيلي با وسواس و دقت نگاه كنند.به دليل اينكه اين مرحله نيازمند علم انواع روش هاي تحقيق است.يعني شما بايد با توجه به موضوع و هدف اصلي پايان نامه،روش تحقيق مناسب را براي پايان نامه خود انتخاب كنيد.انتخاب اشتباه روش تحقيق ،تمام مراحل پايان نامه را خراب مي كند. اگر فلان دوست شما در پايان نامه خودش از روش تحقيقی استفاده كرده دليل نميشه شما هم اون روش تحقيق رو انتخاب كنيد.روش تحقيق هر پايان نامه با پايان نامه ديگر متفاوت است.روش تحقيق در فصل سوم پايان نامه آورده مي شود. در پروپوزال بايد شما مشخص كنيد كه با چه روش تحقيقي مي خواهيد به هدف نهايي پايان نامه برسيد.براي انتخاب روش تحقيق حتما علاوه بر استاد راهنما با متخصصين پايان نامه مشورت كنيد.بسياري از اساتيد هم به روش تحقيق دقت لازم را ندارند و در جلسه دفاع پايان نامه ،داوران با سند و مدرك مي توانند اثبات كنند كه روش شما مناسب اين پايان نامه نبوده است. در اينجاست كه كل كار پايان نامه شما به علت انتخاب نامناسب روش تحقيق زير سؤال می رود.
یک قسمت مهمی از پایان نامه ، روش تحقیق شماست ؛ روش تحقیق باید متناسب با موضوع انتخاب شده ی شما باشد و شما نمی توانید یک موضوع را با یک روش دیگر انجام بدهید و این کار قابل انجام نیست! برای مثال روش تحقیق چندمعیاره کارش این است که معیارهای مختلف را کنار هم بچیند و آن ها را اولویت بندی کند و هیچوقت برای اون ها مدل سازی نمیکنه و کارش اولویت بندی کردن است. و اگر در عنوان نوشتید شناسایی خیلی فرق داره با وقتی که بنویسید مدل سازی یا اولویت بندی ، بنابراین هرچیزی که داخل عنوان بیاید باید روش تحقیق بر اساس همان انتخاب شود. روش های تحقیق اشتباه و غیرکابردی استفاده نکنید و از انتخاب این نوع روش پرهیز کنید و خیلی به این موضوع دقت کنید.
برای انجام هر پژوهش و رسیدن به هدف اصلی پایان نامه خود، نیاز است که با یک روش تحقیق مشخص شما این کار را انجام دهید. هر پژوهش و پایان نامه ای باید یک روش تحقیق داشته باشد. روش تحقیق پایان نامه در فصل سوم باید تعیین شود که نکاتی که در فصل روش تحقیق نیاز است بدانید در مقاله فصل سوم پایان‌نامه چگونه باید نوشته شود، آورده شده است. روش تحقیق عبارت از به کارگیری راه و روش خاصی است که اطلاعات مناسب تر و بیشتر را درباره موضوع مورد مطالعه فراهم نموده و عوامل و علل مرتبط بدان را مشخص نماید. روش های متفاوتی برای جمع آوری داده ها ، مطالعه و تجزیه و تحلیل داده ها در هر پایان نامه وجود دارد که به عنوان بخش روش تحقیق پایان نامه در نظر گرفته می شود. هر پایان نامه ای را نمی توان با یک روش یکسان انجام داد و نیاز است ابتدا هدف اصلی پایان نامه خود را بدانید و سپس با توجه به هدفی که دارید روش مناسب را انتخاب کنید. شما باید در انجام فصل سوم کاربرد روش تحقیق که قرار است استفاده کنید، بدانید. در حقیقت در پایان نامه باید روش تحقیقی انتخاب شود که شما با زحمت کمتر و دقت بیشتر و زمان کوتاهتر می توانیم به هدف اصلی پژوهش خود برسیم.
فصل سوم روش تحقیق پژوهش را به‌طور کامل توضیح می‌دهد و این به معنی درس دادن نرم‌افزار و ابزار پژوهش شما نیست. روش تحقیق یعنی با چه ابزاری می‌خواهید پژوهش خود را جمع‌بندی و تجزیه‌وتحلیل کنید. هر تحقیق و پژوهش علمی باید دارای روش مخصوص به خود باشد که انتخاب روش باید با توجه به موضوع پایان‌نامه و مقاله مشخص گردد، نمی‌توان هر روش و ابزاری را برای پژوهش خود انتخاب کنید و اول باید بدانید کاربرد آن روش چیست و آیا به شما جهت رسیدن به مقصد نهایی کمک می‌کند یا خیر؟ پاسخ این پرسش شمارا جهت انتخاب روش مناسب کمک خواهد نمود. نمی‌توان اگر بحث شما آزمایشی است از روش‌های آماری استفاده کنید و یا نمی‌توان اگر رتبه‌بندی بر معیارها بر اساس معیارها را به‌صورت چندگانه می‌خواهید از روش آماری استفاده کنید چون روش آماری نمی‌تواند این کار را انجام دهد و نیاز به روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره است. در انتخاب مناسب روش تحقیق خود دقت زیادی کنید و انتخاب اشتباه روش تحقیق می‌تواند پژوهش و پایان‌نامه شمارا به‌طورکلی رد کند و تمام زحمات شمارا بیهوده کند. انتخاب روش تحقیق شما در رشته‌های مدیریت اغلب آزمایشگاهی نیست و به یک صورتی آماری است یا ربطی به آمار پیدا می‌کند. روش‌های تحقیقاتی مختلفی برای انجام پایان‌نامه‌ها وجود دارد و انتخاب روش تحقیق برای هر عنوانی متفاوت است. رفرنس دهی در این فصل مهم است ولی نه به میزان رفرنس دهی در فصل دوم ، چون اغلب مطالب فصل سوم از کتاب‌های مرجع انتخاب‌شده است.
انواع تحقیق ازنظر کنترل متغیرها
تحقیق را ازنظر میزان کنترل محقق بر متغیرهای تحقیق می‌توان به غیرآزمایشی و آزمایشی طبقه‌بندی کرد.
الف. تحقیق غیرآزمایشی
بیشتر تحقیقاتی که درروان‌شناسی و تعلیم و تربیت انجام می‌گیرند، از انواع تحقیقات غیرآزمایشی هستند. در تحقیق غیرآزمایشی روابط بین متغیرهای دست‌کاری نشده مطالعه می‌شود. بدین معنا که محقق متغیرهای موردمطالعه را شخصاً دست‌کاری نمی‌کند، بلکه آن‌ها را به‌گونه‌ای که درگذشته اتفاق افتاده‌اند بررسی می‌کند و تأثیر آن‌ها را بر یکدیگر و یا در سایر متغیرهای موردنظر مورد مشاهده قرار می‌دهد. یکی از دلایلی که محقق در تحقیق غیرآزمایشی متغیرها را دست‌کاری نمی‌کند، مربوط به جنبه‌های اخلاقی و انسانی تحقیق است. دو نمونه دیگر از تحقیق‌های غیرآزمایشی، یکی تحقیق علّی – مقایسه‌ای یا تحقیق پس رویدادی و دیگری تحقیق همبستگی است.
- تحقیق علّی – مقایسه‌ای
تحقیق علّی – مقایسه‌ای یا پس رویدادی به تحقیق‌هایی گفته می‌شود که در آن پژوهشگر علل احتمالی متغیر وابسته را موردمطالعه قرار می‌دهد. چون متغیر وابسته و مستقل هر دو درگذشته رخ‌داده‌اند، لذا این نوع تحقیق غیرآزمایشی را تحقیق پس رویدادی می‌نامند.
- تحقیق همبستگی
تحقیق همبستگی یکی از انواع تحقیق‌های غیرآزمایشی است که در آن رابطه بین دو یا چند متغیر موردمطالعه قرار میگیرد. یکی از تفاوت‌های مهم تحقیق همبستگی با تحقیق پس رویدادی یا علّی – مقایسه‌ای آن است که تحقیق همبستگی در مورد رابطه بین متغیرهایی که فقط در مورد یک گروه به‌دست‌آمده است به کار می‌رود. روش همبستگی نسبت به روش علّی – مقایسه‌ای دو مزیت دارد. نخست اینکه با استفاده از این روش، پژوهشگر می‌تواند رابطه بین چند متغیر هم‌زمان را با یک متغیر موردبررسی قرار دهد. در مطالعات مربوط به علوم رفتاری همواره یک رفتار تابعی از چندین متغیر است که به‌طور مشترک بر آن رفتار اثر می‌گذارند. درواقع پژوهش‌های چند متغیری که از مشخصه پژوهش‌های علوم رفتاری است، از طریق تحقیق همبستگی بهتر امکان‌پذیر است. در اینگونه تحقیق‌ها محقق می‌تواند رابطه بین یک الگوی رفتاری را با چندین متغیر به‌طور هم‌زمان مطالعه کند. دوم درروش علّی – مقایسه‌ای محقق می‌تواند تأثیر چند متغیر مستقل بر یک متغیر وابسته را موردمطالعه قرار دهد، اما نمی‌تواند رابطه بین متغیرهای مستقل را جداگانه بررسی کند. درصورتی‌که در تحقیق همبستگی پژوهشگر قادر است رابطه بین متغیرهای مستقل را با یکدیگر و همچنین اثر هر متغیر مستقل بر متغیر وابسته را با حذف همبستگی آن متغیر مستقل با سایر متغیرهای مستقل موردمطالعه قرار می‌دهد. تحقیق همبستگی برای دو هدف به کار می‌رود: (۱) مطالعه همبستگی بین دو یا چند متغیر، (۲) پیش‌بینی یک متغیر از روی متغیر دیگر. در پژوهش‌های پیش‌بینی، متغیر یا متغیرهای مستقل را متغیر پیش‌بین و متغیر وابسته را متغیر ملاک می‌نامند. در اینگونه تحقیق‌ها، پژوهشگر باید متغیر پیش‌بین را قبل از متغیر ملاک به دست آورد.
ب. تحقیق آزمایشی
تحقیق آزمایشی روشی نظام‌دار و منطقی برای پاسخ دادن به پرسش پژوهشی است. «اگر این کار تحت شرایط کنترل‌شده‌ای انجام گیرد چه خواهد شد؟» آزمایش‌کنندگان، محرک، رفتار یا شرایط محیطی را دست‌کاری می‌کنند، سپس چگونگی تأثیر آن را در تغییر وضعیت و یا رفتار آزمودنی مورد مشاهده قرار میدهند. دست‌کاری آن‌ها دقیق و منظم است. آن‌ها باید از عوامل دیگری که بر نتیجه کار اثر می‌کند آگاه باشند و آن‌ها را به‌گونه‌ای کنترل نمایند یا از میان بردارند تا بتوانند بین عامل دست‌کاری شده و آثار مشاهده‌شده رابطه‌ای منطقی برقرار سازند. تحقیق آزمایشی روشی را برای آزمودن فرضیه فراهم می‌کند. پس‌ازآنکه پژوهشگران مسئله‌ای را تعریف کردند، برای آن‌یک پاسخ آزمایشی یا فرضیه پیشنهاد می‌کنند. آنان فرضیه را می‌آزمایند و بر اساس رابطه میان متغیرهای کنترل‌شده‌ای که مشاهده کرده‌اند آن‌ها را تأیید یا رد می‌کنند. باید توجه داشته باشیم که تأیید یا رد یک فرضیه بر اساس احتمال بیان می‌شود نه بر اساس یقین تحقیق آزمایشی، روش کلاسیک آزمایشگاه علم است که در آن عناصر دست‌کاری شده و آثار مشاهده‌شده را می‌توان کنترل کرد. این روش پیچیده‌ترین، دقیق‌ترین و مؤثرترین روش برای کشف و پروراندن اصول و نظریه‌های علمی است. گرچه بیشترین کاربرد تحقیق آزمایشی در آزمایشگاه است، اما باید دانست که در موقعیت‌های غیر آزمایشگاهی مانند کلاس درس نیز که عوامل یا متغیرهای مهم را می‌توان تا حدودی کنترل کرد، به گونه مؤثری به کار می‌رود. هدف آنی آزمایش، پیش‌بینی وقایع در موقعیت‌های تجربی است. هدف غایی آن تعمیم روابط متغیرهاست به‌گونه‌ای که در خارج از آزمایشگاه و در مورد جامعه گسترده‌تر نیز صادق باشد.
تحقیق آزمایشی را می‌توان به دوطبقه تقسیم کرد: آزمایش آزمایشگاهی و آزمایش میدانی. آزمایش آزمایشگاهی در یک موقعیت فیزیکی جدا از موقعیت عادی زندگی انجام میگیرد. پژوهشگر متغیر مستقل را دست‌کاری و متغیرهای رقیب را با دقت هر چه بیشتر کنترل می‌کند. بدین معنا که بسیاری از متغیرهای ناخواسته را که ممکن است بر متغیر وابسته تأثیر بگذارند حذف یا اثر آن‌ها را خنثی می‌کند. متغیرهای موردمطالعه به‌طور دقیق و به‌صورت عملیاتی تعریف و با ابزارهای دقیق اندازه‌گیری می‌شوند و بدین ترتیب واریانس خطابه کمترین مقدار کاهش می‌یابد. یکی از محدودیت‌های آزمایش آزمایشگاهی، ساختگی بودن موقعیت آزمایش است. وقتی‌که پژوهشگر می‌کوشد تا متغیرهای ناخواسته را کنترل کند، کنترل دقیق سبب می‌شود که موقعیت آزمایشی به یک محیط ساختگی و متفاوت با موقعیت واقعی زندگی تبدیل شود. این امر موجب می‌شود که تعمیم‌پذیری نتایج حاصل از آزمایش آزمایشگاهی به موقعیت‌های واقعی محدود شود؛ بنابراین، هرچند روایی درونی آزمایش آزمایشگاهی در مقایسه با سایر روش‌های تحقیق بالاست، روایی بیرونی آن با برخی محدودیت‌ها همراه است. نمونه‌های خوبی از آزمایش‌های آزمایشگاهی را می‌توان در پژوهش‌های انجام‌شده در مورد شرطی شدن پاسخگر یا کلاسیک توسط پاولوف، شرطی شدن کنشگر یا فعال توسط اسکینر، یادگیری مشاهده‌ای توسط بندورا و پژوهش‌های انجام‌شده در سایر رشته‌های علمی یافت.
آزمایش میدانی، برخلاف آزمایش آزمایشگاهی در موقعیت‌های واقعی و با نمونه‌های بزرگ‌تر انجام میگیرد. اصول کلی انجام دادن آزمایش میدانی همانند آزمایش آزمایشگاهی است، با این تفاوت که دقت کنترل در آزمایش‌های میدانی کمتر از آزمایش‌های آزمایشگاهی است. در آزمایش میدانی نیز مانند آزمایش آزمایشگاهی آرایش تصادفی و گمارش تصادفی گروه‌ها به تدابیر آزمایشی به کار بسته می‌شود، متغیرهای موردمطالعه با دقت به‌صورت عملیاتی تعریف و با ابزارهای دقیق مورداندازه‌گیری قرار می‌گیرند؛ اما موقعیتی که در آن آزمایش انجام میگیرد با موقعیت واقعی تفاوت چندانی ندارد. ساختگی بودن موقعیت آزمایشی که در مورد آزمایش آزمایشگاهی وجود دارد، در اینجا یا در اصل وجود ندارد یا به حداقل ممکن کاهش می‌یابد، زیرا آزمایش در شرایط طبیعی و آزاد انجام میگیرد. باوجوداین، کنترل پژوهشگر به متغیرهای ناخواسته در آزمایش‌های میدانی کمتر از آزمایش‌های آزمایشگاهی است. به همین دلیل، آزمایش میدانی هرچند از روایی بیرونی بالاتر یعنی تعمیم‌پذیری بیشتر نتایج برخوردار‌است، روایی درونی آن کمتر از آزمایش آزمایشگاهی است. آزمایش‌های آزمایشگاهی بیشتر در پژوهش‌های بنیادی و برای آزمودن و پروراندن نظریه‌های علمی به کار می‌روند. آزمایش میدانی علاوه بر اینکه برای آزمودن نظریه‌های علمی قابلیت کاربرد دارند، برای یافتن پاسخ مسائل علمی و پژوهش‌های کاربردی نیز به کار می‌روند؛ بنابراین، انعطاف‌پذیر یو کاربرد در مورد انواع مسائل پژوهشی، ازجمله مزیت‌های آزمایش‌های میدانی به شمار می‌رود.
یکی از محدودیت‌های مهم پژوهش‌های میدانی، مشکل اجرایی آن در دست‌کاری متغیرهای مستقل و گمارش تصادفی گروه‌ها به تدابیر آزمایشی است. به‌عنوان‌مثال، گاهی ممکن است خانواده‌ها و یا اولیای مدارس با گمارش تصادفی دانش آموزان به‌عنوان گروه گواه و یا آزمایشی موافقت نکنند. اجرای یک برنامه یا روش آموزشی جدید در مدارس ایران، مستلزم تصویب آن در شورای عالی آموزش‌وپرورش است و اگر چنین مصوبه‌ای وجود نداشته باشد، مدیران مدارس اجازه اعمال یا دست‌کاری اینگونه متغیرهای مستقل را به پژوهشگر نخواهند داد. به‌عنوان نمونه‌ای از آزمایش میدانی، به مثال زیر توجه کنید. پژوهشگری می‌خواهد این فرضیه را بیازماید که «استفاده از کیت‌های آموزش علوم دوره راهنمایی تحصیلی، یادگیری دانش آموزان را افزایش می‌دهد». این پژوهشگر چهار منطقه از مناطق آموزشی تهران را به‌طور تصادفی انتخاب و از میان مدارس راهنمایی هر منطقه دو مدرسه دخترانه و دو مدرسه پسرانه را از روی فهرست مدارس با روش تصادفی ساده انتخاب می‌کند. در هر یک از این مدارس از هر پایه ۲ کلاس را به‌طور تصادفی به‌عنوان کلاس نمونه برمی‌گزیند. بدین ترتیب، از هر مدرسه ۶ کلاس (دو کلاس از هر پایه) در نمونه قرار می‌گیرند. در هر مدرسه یکی از کلاس‌های هر پایه را به‌قیدقرعه به گروه آزمایشی و کلاس دیگر را به گروه گواه می‌گمارد (آرایش تصادفی).
طرز استفاده از کیت‌های آموزشی را به معلمان آموزش می‌دهد و ضمن توضیح هدف تحقیق از آنان می‌خواهد که در کلاس‌های آزمایشی درس علوم را با استفاده از کیت‌ها و در کلاس‌های گواه بدون استفاده از کیت‌ها علوم را تدریس کنند. در پایان دوره آزمایش که حدود چهار ماه به طول می‌انجامد، یک تست پیشرفت تحصیلی درس علوم در مورد دانش آموزان گروه گواه و گروه آزمایشی اجرا می‌کند. سپس میانگین نمره‌های دانش آموزان گروه گواه و آزمایشی پایه‌های مختلف را با آزمون t برای گروه‌های مستقل مقایسه می‌کند نتیجه این مقایسه نشان می‌دهد که میانگین نمره‌های دانش آموزان گروه آزمایشی در هر سه‌پایه تحصیلی از میانگین گروه گواه بالاتر است. بدین ترتیب درستی فرضیه را تأیید می‌کند. ملاحظه می‌شود که در این مثال، متغیر مستقل (استفاده از کیت‌های آموزش علوم) توسط پژوهشگر دست‌کاری و کنترل می‌شود. متغیرهای اضافی و ناخواسته با آرایش تصادفی کنترل می‌شوند. مطالب آموزشی و سطح آموزش و معلم درس در هر دو گروه آزمایشی و گواه یکسان است. هر دو گروه ازنظر جمعیتی و پایگاه اقتصادی – اجتماعی کم‌وبیش یکسان‌اند، زیرا از هر مدرسه دو کلاس از هر پایه انتخاب‌شده، یکی در گروه گواه و دیگری در گروه آزمایشی قرارگرفته است. هر دو گروه با تست واحد و تحت شرایط یکسان آزمون شده‌اند. تعداد دانش آموزان دختر و پسر در هر پایه و در هر گروه تقریباً برابر بوده‌اند. ملاحظه می‌شود که اولاً بیشتر متغیرهای اثرگذار بر یادگیری دانش آموزان دو گروه کنترل‌شده‌اند، بنابراین هرگونه تفاوت مشاهده‌شده در یادگیری دانش آموزان دو گروه را با اطمینان کافی می‌توان به اثر تدبیر آزمایشی یعنی استفاده از کیت‌های آموزشی نسبت داد.
مقالات مشابه با این مقاله:
نوشته شده توسط مهندس مهرداد حمصیان
