در این مقاله به بررسی روند گام به گام انجام پروپوزال و پایان نامه ارشد و دکتری پرداخته شده است. در ابتدا پس از گرفتن واحد پایان نامه ارشد و دکتری می بایست به دنبال انتخاب استاد راهنما باشید. در این قسمت به بررسی نحوه انتخاب استاد راهنما پرداخته شده است . مقاله چطوری استاد راهنما انتخاب کنم؟ (همه چیز در مورد استاد راهنما) را مطالعه کنید و سپس مقاله مسئولیت های دانشجو نسبت به استاد راهنما را مطالعه کنید تا بتوانید با مسئولیت های خودتان با استاد راهنما آشنا شوید. در انتها نیز مقاله دفاع از پایان نامه و توجیه استاد راهنما را مطالعه کنید. تا اینجا به انتخاب استاد راهنما پرداختیم و سپس به مرحله بعدی می رویم. مرحله بعد از انتخاب استاد راهنما، انتخاب موضوع پایان نامه است. برای انتخاب موضوع پایان نامه ، مقالات زیر را می بایست به ترتیب مطالعه کنید.
۱- مهمترین نکات در انتخاب موضوع پایان نامه
۲- مراحل انتخاب موضوع برای پایان نامه
۳- اهمیت انتخاب موضوع پایاننامه و مراحل ابتدایی پروپوزال
در مرحله بعدی که مقاله فارسی و خارجی برای انتخاب موضوع خواندید باید به دنبال مقالات شبیه به موضوع خود باشید که در مقاله، داشتن مقاله BASE برای شروع پایان نامه ، نحوه پیدا کردن مقاله برای پایان نامه، نحوه خواندن مقاله برای پایان نامه ،اهمیت خواندن مقالات داخلی و خارجی در انجام پایان نامه، می توانید نحوه این مرحله را طی کنید.
در حین این که به دنبال خواندن مقاله هستید شما باید اعتبار مقالات را بدانید . معتبرترین مقالات ، مقالات isi هستند. در ادامه در مقالات زیر، اعتبار مقالاتisi و شناسایی آن ها را گردآوری نمودیم.
پس از گرفتن و استخراج مقالات معتبر شما می توانید پروپوزال را شروع کنید و در ادامه نحوه نگارش پروپوزال شرح داده شده است.
مراحل صفر تا صد پروپوزال نویسی
پروپوزال نويسي اولين مرحله پايان نامه بعد از انتخاب موضوع پايان نامه مي باشد. در حقيقت شما در پروپوزال مشخص مي كنيد كه تا آخر پايان نامه چه روندي را ميخواهيد طي كنيد.پروپوزال طرح كلي از همان روند انجام پايان نامه است. پروپوزال در حقيقت همان فصل اول پايان نامه است.به شما توصيه مي كنم پروپوزال را به گونه اي بنويسيد كه در حقيقت فصل اول پايان نامه را نوشته باشيد كه ديگر نيازي به نوشتن فصل اول پايان نامه نداشته باشيد. پروپوزال نويسي نياز به خواندن مقالات فارسي و انگليسي در محدوده موضوع پايان نامه شما مي باشد. با خواندن موضوعات مقاله هاي پيشين و سپس دسته بندي و طبقه بندي آن ها شما متوجه مشكلات و همچنين روندي كه پژوهش گران قبلي طي كرده اند مي شويد.بعد از دسته بندي مقالات بايد كل مقالات را بخوانيد و چكيده آن ها را در يك برگه براي خود يادداشت كنيد.در اين قسمت بايد شما متوجه شويد كه موضوعات قبلي با چه روش هايي به هدف اصلي خود رسيده اند.روش تحقيقي خود را بابد در اين قسمت با مشورت استاد راهنما و يك متخصص انتخاب كنيد. روش تحقيق بايد در پروپوزال شما قيد شود. در ادامه روند صفر تا صد مراحل پروپوزال نویسی به طور خلاصه شرح داده شده است.
در مرحله پروپوزال برای اینکه شما مراحل پروپوزال را کامل بدانید:
اول انتخاب استاد راهنما است ، سعی کنید استادی انتخاب کنید که باهاش راحت باشید و زیاد سخت گیر نباشد ، استاد راهنمای سختگیر هیچ سودی برای شما ندارد و کار زیاد از شما می خواهد. استاد راهنما یا خودش برای شما موضوع را انتخاب میکند یا حیطه موضوع را مشخص می کند و یا می گوید خودتان چند تا موضوع را پیشنهاد بدهید. در انتخاب موضوعتان فوق العاده وقت و انرژی بزارید و بدانید که موضوعی که خوب نباشد تا آخر پایان نامه شما را اذیت می کند و باید یک راه اشتباه را طی کنید! بعد از انتخاب موضوع باید شما آن را به استاد راهنما بدهید و استاد آن را تایید کند و هم باید برای دانشگاه بفرستید و دانشگاه آن را تایید کند که شما روی این موضوع انتخاب کنید. شما باید در سایت هایی مثل ایران داک یا پژوهشیار وارد شوید و موضوعتان را آنجا ثبت کنید و آن جا مشخص می شود که این موضوع قبلا کار شده است یا خیر؟ اگر موضوع شما قبلا کار شده باشد این موضوع رد می شود (ممکن است مشابهش باشد ، آن مشکلی ندارد) ولی اگر با همین عنوان شخص دیگری کار کرده باشد رد می شود. بعد از ثبت شما باید شماره ثبت را داشته باشید و تا روز دفاع داشته باشید که در روز دفاع اگر گفتند این موضوع تکراری هست با این شماره ثبت نشان دهید که این موضوع مختص خود شما است. بعد از فرایند انتخاب موضوع و مشخص شدن موضوع شما تازه می توانید پروپوزال را شروع کنید و هر دانشگاهی فرمت خاص خودش را دارد که باید آن را حتما بگیرید که بدانید ورد شما باید چگونه باشد و با چه فونتی انجام شود. معمولا این فرمت در سایت دانشگاه موجود است و می توانید از آنجا بگیرید. پروپوزال نویسی یک بیان مسئله می خواهد ، یک مقدمه ، یک هدف اصلی ، سوالات و فرضیه ها ، نوآوری کار شما نسبت به بقیه کارها ، روش شما ، هدف اصلیتان ، محدوده تحقیقتان را می خواهد و در واقع پروپوزال یک طرح نهایی است که تا آخر پایان نامه شما باید بر اساس این طرح پیش برود.
شروع پروپوزال
پروپوزال در واقع يك طرح نهايي براي شروع پايان نامه است.كليات ؛اهميت پايان نامه و روش تحقيق از مهم ترين اجزاي يك پروپوزال است.بعد از تصويب موضوع پايان نامه ،شروع پروپوزال نویسی آغاز مي شود. براي انجام پروپوزال شما نياز به خواندن مقالات داخلي و خارجي دارين. اهميت پروپوزال تا آخر پايان نامه بسيار مهم است. سؤالاتي را در پروپوزال مطرح كنيد كه در آخر پايان نامه بتوانيد به آن ها پاسخ دهيد. براي نگارش پروپوزال هر دانشگاهي فرمت مخصوص به خود را دارد كه مي بايست اين فايل را از سايت خودتون دانلود بكنيد. شفاف سازي در پروپوزال خيلي مهم است ولي سعي كنيد مسائل را كلي بيان كنيد كه در ادامه بتوانيد در صورت اشتباه آن را در پايان نامه تصحيح كنيد. پروپوزال نويسي در حقيقت اگر كامل باشد همان فصل اول پايان نامه بيان مي شود. آنچه در پروپوزال مي آيد بايد در پايان نامه اجرا گردد.
پروپوزال چیست؟
پروپوزال از واژه propose به معنای پیشنهاد دادن یا طرح پیشنهادی است. بهطور واضح و روشن پروپوزال، طرح یا کاری است که در ذهن دارید و میخواهید آن را عملی کنید و میخواهید آن را بهصورت مشخص و مکتوب به گروهی پیشنهاد بدهید. در پروپوزال از ابتدا تا انتهای پایاننامه شما باید مشخص گردد، یعنی اهمیت و ضرورت انجام پژوهش شما چیست؟ هدفتان چیست؟ نوآوری شما چیست؟ با چه روشی میخواهید به هدف نهایی خود برسید؟ فرض کنید میخواهید یک پروژه یا طرح را اجرا کنید. باید از قبل دقیقا بدانید این پروژه قرار است در چه تاریخی شروع گردد و برنامه ریزی واقعی برای آن انجام دهید و همچنین برای اجرای آن به چه منابعی نیاز دارید؟ چطور میتوان این منابع انسانی، ماشینآلات و مصالح را تهیه کرد؟ چگونه باید منابع را به فعالیتهای پروژه اختصاص داد؟. اینیک مثال واقعی برای اجرای پروژههای عمرانی و مدیریت ساخت در کارگاهها است تا ذهن شما با پروپوزال و لزوم آن بیشتر آشنا شود. شما باید بدانید نقطه آغاز و پایان تحقیق شما کجاست و با چه روش و هدفی میخواهید به آن دست پیدا کنید.
توجه داشته باشید که برای نوشتن یک پروپوزال پایاننامه باید از منابع علمی معتبر استفاده کنید. این مرحله از پروپوزال اهمیت کار شمارا برای داوران مشخص میکند. در استفاده از منابع باید به علمی بودن آن اطمینان داشته باشید یعنی نمیتوانید از سایتهای نامعتبر یا مقالاتی که هیچ رفرنسی برای مبدأ ارجا آن وجود ندارد استفاده کنید باید دقت کنید مقالات از درجه بالایی اعتبار علمی برخوردار باشد. از کپی کردن مطالب بدون رفرنس جدا خودداری کنید مخصوصا در قسمت مقدمه، بیان مسئله و پیشینه موضوع باید رفرنس و منبع معتبر داشته باشید. از کپی کردن مطالب از سایت های اینترنت جدا خودداری کنید. هرچند انتخاب موضوع پروپوزال و فرایند تهیه و تکمیل یک پروپوزال بهراحتی و در مدتزمانی کوتاه انجام میشود، ولی باید توجه داشت که پروپوزال درواقع پیشنهادیه تحقیق بوده و مانند نقشههای محاسباتی ساختمان است، لذا چنانچه با دقت و با محاسبات دقیق طراحی گردد، پژوهشگر در انجام مراحل بعدی با مشکل اساسی روبرو نخواهد شد. خشت اول گر نهد معمار کج تا ثریا میرود دیوار کج، در حقیقت کاری که بهخوبی آغاز نگردد پایان خوبی نخواهد داشت بهعبارتدیگر چنانچه دانشجوئی عنوان پروپوزال خود را درست انتخاب کرده باشد و تمامی ارکان و اجزاء پروپوزال بهویژه طرح مسئله، اهمیت و ارزش تحقیق، تاریخچه مطالعات، اهداف، سؤالات، فرضیهها و روش و مراحل انجام تحقیق را بهطور دقیق و کامل تهیهکرده باشد، در انجام پژوهش با مشکلاتی ازجمله سردرگمی و ابهام روبرو نخواهد شد، بهطوریکه گفته میشود پژوهشگری که طرح تحقیق خود را بهطور دقیق، روشن و کامل نوشته، به نظر میرسد بیش از ۵۰ درصد رساله یا پایاننامه خود را تهیهکرده است.
اهمیت پروپوزال
پروپوزال در حقیقت همانطور که از اسم آن مشخص است، یک طرح پیشنهادی میباشد که کاملاً مشخص میکند که شما در پایاننامه خود قرار است به چه مطالبی بپردازید. پروپوزال در حقیقت همان فصل اول پایاننامه است. ابتدا مانند دیگر فصلهای پایاننامه باید مقدمه و بیان مسئله که دارای کلیات و اهمیت، ضرورت این پژوهش میباشد. در پروپوزال از صفرتا ۱۰۰ پایاننامه میبایست مشخص گردد و اساتید بعد از خواندن آن باید بتوانند به این سؤالات پاسخ دهند.
-اهمیت این پژوهش چیست؟ دلیل اصلی انتخاب این موضوع چه چیزی بوده است؟
-هدف از انجام پژوهش حاضر چیست؟ در انتهای پژوهش قرار است به چه هدفی برسید؟
-چه ضرورتی داشته که شما این موضوع را انتخاب کردید؟بیان کردن شکافها و ضعفهای اجرای پژوهش مشخص گردد؟
-با چه روشی و با چه ابزارهایی میخواهید این پژوهش را انجام دهید؟(مشخص کردن نرمافزارهای استفادهشده و روش آن) روش تحقیق کامل مشخص گردد.
-پیشینه موضوع یا ادبیات موضوع بهطورکلی بیان شود؟ بقیه افراد درزمینهٔ موضوع شما چه اقداماتی انجام دادهاند؟
البته تنظیم پروپوزال مزیتهای بسیاری دارد ولی بهصورت کلی هدف از تنظیم پروپوزال را میتوان داشتن نقشه راه جهت ادامهی تحقیق و جلوگیری از اتلاف منابع و زمان بیشتر قبل از تائید کامل پایاننامه بیان نمود. بعد از تنظیم پروپوزال ، دانشجوی مربوطه آن را به استاد راهنمای خود ارائه میدهد و پس از تائید نهایی، اجرای پایاننامه و تحقیقات مربوطه انجام میپذیرد.
مراحل انجام پروپوزال
ما برای اینکه یک پروپوزال خوب بنویسیم باید یک سری مراحلی را طی کنیم؛ پروپوزال چیست؟ پروپوزال از کلمه پروپوز گرفته شده است به معنای طرح پیشنهادی، یعنی طرح پیشنهای شما برای انجام دادن یک پایان نامه چیست؟ در حقیقت پروپوزال از صفر تا صد یک پایان نامه را برای ما مشخص میکنه که قراره چه کاری انجام بدیم و چطوری میخوایم اون کارو انجام بدیم؟ یعنی ما یک مقدمه نیاز داریم، باید تعیین کنیم که هدف اصلی کارمون چیه، نوآوری کارمون نسبت به بقیه کارها چیه و غیره. خیلی از افراد توی نوآوری به دنبال این هستند که یک چیزیو کشف بکنند ولی قرار نیست ما توی پایان نامه چیزی رو کشف بکنیم ، ما قراره یه کاری انجام بدیم که نسبت به بقیه کارها یه نوآوری داشته باشه ، حالا این نوآوری ممکنه توی روش تحقیقتون باشه ، ممکنه یه طرحی رو یه فرد دیگه انجام داده باشه و شما بخواین اونو با یه روش دیگه انجام بدید یا مثلا ممکنه یه شکافی توی جامعه وجود داشته باشه که توی پایان نامه های دیگه نیومده باشه و شما بخواین اونو توی پایان نامتون بیارید که این ها همه نوآوری محسوب میشه. اگر فرضیه در پایان نامه آوردید باید به صورت جمله ی خبری آورده شود و اگر سوالی آوردید باید آن را به صورت سوال مطرح کنید ، پس در پایان نامه خود سوال و فرضیه را باهم استفاده نکنید و یکی از این دو را انتخاب کنید، معمولا در اکثر پایان نامه ها فرضیه را انتخاب می کنند و به صورت جمله خبری بیان می کنند. یک راهکار خوب برای کسانی که می خواهند پروپوزال بنویسند، چون نظر اساتید با یکدیگر یکسان نیست و فرق داره، اینه که شما ببینید چه کسانی قبلا با استاد راهنمای شما پروپوزال گرفته اند، و با همون سبک جلو برید و یا از خود استاد بپرسید و غالب مشخص رو داشته باشید و روی همون غالب طرح موردنظرتونو پیاده سازی کنید ، چون ممکنه شما یک پروپوزال رو بنویسید و یک استاد راهنما اون رو قبول داشته باشه ولی همان پروپوزال رو استاد راهنمای دیگه ای قبول نداشته باشه دلیلشم این است که طرز فکر اساتید راهنما با هم فرق داره و یکسان نیست.
مراحل انجام پروپوزال
ما برای اینکه یک پروپوزال خوب بنویسیم باید یک سری مراحلی را طی کنیم؛ پروپوزال چیست؟ پروپوزال از کلمه پروپوز گرفته شده است به معنای طرح پیشنهادی، یعنی طرح پیشنهای شما برای انجام دادن یک پایان نامه چیست؟ در حقیقت پروپوزال از صفر تا صد یک پایان نامه را برای ما مشخص میکنه که قراره چه کاری انجام بدیم و چطوری میخوایم اون کارو انجام بدیم؟ یعنی ما یک مقدمه نیاز داریم، باید تعیین کنیم که هدف اصلی کارمون چیه، نوآوری کارمون نسبت به بقیه کارها چیه و غیره. خیلی از افراد توی نوآوری به دنبال این هستند که یک چیزیو کشف بکنند ولی قرار نیست ما توی پایان نامه چیزی رو کشف بکنیم ، ما قراره یه کاری انجام بدیم که نسبت به بقیه کارها یه نوآوری داشته باشه ، حالا این نوآوری ممکنه توی روش تحقیقتون باشه ، ممکنه یه طرحی رو یه فرد دیگه انجام داده باشه و شما بخواین اونو با یه روش دیگه انجام بدید یا مثلا ممکنه یه شکافی توی جامعه وجود داشته باشه که توی پایان نامه های دیگه نیومده باشه و شما بخواین اونو توی پایان نامتون بیارید که این ها همه نوآوری محسوب میشه. اگر فرضیه در پایان نامه آوردید باید به صورت جمله ی خبری آورده شود و اگر سوالی آوردید باید آن را به صورت سوال مطرح کنید ، پس در پایان نامه خود سوال و فرضیه را باهم استفاده نکنید و یکی از این دو را انتخاب کنید، معمولا در اکثر پایان نامه ها فرضیه را انتخاب می کنند و به صورت جمله خبری بیان می کنند. یک راهکار خوب برای کسانی که می خواهند پروپوزال بنویسند، چون نظر اساتید با یکدیگر یکسان نیست و فرق داره، اینه که شما ببینید چه کسانی قبلا با استاد راهنمای شما پروپوزال گرفته اند، و با همون سبک جلو برید و یا از خود استاد بپرسید و غالب مشخص رو داشته باشید و روی همون غالب طرح موردنظرتونو پیاده سازی کنید ، چون ممکنه شما یک پروپوزال رو بنویسید و یک استاد راهنما اون رو قبول داشته باشه ولی همان پروپوزال رو استاد راهنمای دیگه ای قبول نداشته باشه دلیلشم این است که طرز فکر اساتید راهنما با هم فرق داره و یکسان نیست.
شرایط تأیید و پذیرش پروپوزالها
اساتید دانشگاههای مختلف در مورد تأیید و پذیرش پروپوزالها شرایط یکسانی را در نظر میگیرند که در ادامه به شرایط لازم و معمول برای تأیید و پذیرش پروپوزالها پرداخته میشود که عبارتاند از:
-موضوع پروپوزال باید متناسب با رشته تحصیلی خودتان باشد.
– موضوع پروپوزال باید مشکلی از جامعه را حل کند و در جامعه دارای اولویت بالایی باشد.
– امکانات موجود را برای انتخاب موضوع پروپوزال در نظر بگیرید. بهطور مثال بسیاری از موضوعاتی که در کشورهای پیشرفته قابل انجام است در ایران قابل انجام نیست یا انجام آن در ایران نتایج خوبی به همراه ندارد و اگر موضوعی نتواند نتیجه خوبی داشته باشد درنتیجه تمام زحمات دانشجو هدر میرود. چون همه به دنبال این هستند که در آخر شما به چه نتایجی دستیافتهاید.
– در انتخاب موضوع پایاننامه در ایران به کمک اساتید مشاور و راهنما زیاد حساب باز نکنید. چون در ادامه با مشکل روبرو خواهید شد. انتخاب روش تحقیق نامشخص شمارا در ادامه با مشکل روبرو خواهد کرد.
-موضوع پروپوزال باید واضح، مختصر و مفید به عنوان اصلی پایاننامه بپردازد. انتخاب موضوع اگر بهدرستی انجام نگیرد شمارا در ادامه راه پایاننامه با مشکل روبرو میکند.
— موضوع پروپوزال باید هدفمند باشد و مشخص کنید از کجا شروع خواهید کرد و به کجا قرار است برسید و چه نتایجی قرار است بررسی گردد. در غیر این صورت پروپوزال موردپذیرش و تأیید قرار نمیگیرد.
– پس از انتخاب موضوع پروپوزال و پایاننامه و تأیید آن توسط استاد راهنما و دانشگاه شروع به نگارش پروپوزال میکنیم. فرمت اصلی پروپوزال را از صفحه اصلی دانشگاه خود بگیرید و در آن فرمت مشخص شروع به نوشتن پروپوزال کنید.
– در قسمت اول پروپوزال به بیان مسئله پرداخته میشود، در این قسمت دلایل اهمیت و ضرورت انجام پژوهش تان میبایست روش و واضح مشخص گردد. در این قسمت نوآوری پروپوزال خود را نسبت به بقیه پژوهشها باید مشخص گردد. در قسمت بیان مسئله میبایست هر پاراگراف که نقل میکنید دارای رفرنس باشد. غیر از مسائلی که اهداف، نوآوری و روش تحقیق خود بقیه مسائل عنوانشده در این قسمت باید رفرنس داشته باشد.
– در قسمت بیان مسئله نیز باید مانند بقیه قسمتهای پروپوزال متن نوشتهشده دارای پیوستگی باشد و مطالب آنهم باید هماهنگ با پاراگرافهای قبلی و بعدی باشد. از کپی کردن مطالب از مقالات مختلف و همچنین گسسته خودداری کنید. مطالب باید کاملاً پیوسته باشد، در غیر این صورت پروپوزال موردپذیرش و تأیید قرار نمیگیرد.
– در قسمت بیان مسئله به مفید بودن پژوهش حاضر جهت حل مشکلات بهصورت کامل و واضح اشارهکنید. دقیقه این پژوهش شما چه مشکلی را حل خواهد کرد.
– هرچه پژوهش شما قابلیت بیشتری در حل مشکل شایع در جامعه داشته باشد برای افراد دارای جذابیت بیشتری برخوردار است تا میتوانید جذابیت پژوهش خود را در بیان مسئله بیشتر کنید.
-در قسمتهای بعدی اهداف پژوهش را باید مشخص کنید. اهداف باید با عنوان اصلی پروپوزال همخوانی داشته باشد. اهداف باید در انتهای پایاننامه در نتایج بررسی گردد. هر پژوهش دارای یک هدف اصلی و چند هدف جزئی است که میبایست هدف اصلی را در قسمت بیان مسئله هم مشخص کنید.
–فرضیه پژوهش باید بر اساس پژوهشهای پیشینی که خواندید مشخص کنید. فرضیه باید بهصورت جمله خبری بیان کنید و دقت کنید تمام فرضیهها که مشخص میکنید میبایست در انتهای پایاننامه در فصل ۴ و درنتیجه در فصل ۵(نتیجهگیری) بررسی کنید و این فرضیهها باید تأیید یا رد شود.
-بجای فرضیه بعضی از پژوهشها از سؤالات هم استفاده میکنند که همان فرضیهها است ولی بهصورت سؤالی مطرح میشوند. در حقیقت قرار دادن سؤال و فرضیه هر دو در یک پژوهش لازم نیست و بهتر است از فرضیه استفاده کنید. درصورتیکه از هر دو استفاده میکنید سؤالات و فرضیهها باید با یکدیگر و با اهداف پژوهش همخوانی داشته باشند.
-نوع پژوهش میبایست بر اساس هدفی که مشخص کردید بیان گردد.
-روش پژوهش باید کاملاً واضح مشخص گردد و مرحلهبهمرحله باید توضیح داده شود و بهصورت نموداری تمام مراحل پژوهش را مشخص کنید. با چه روشی شما قرار است به نتایج خود دست پیدا کنید؟
-در قسمت پیشینه تحقیق تمام پژوهشهای پیشین داخلی و خارجی مرتبط میبایست عنوان شود و هر پاراگراف که مینویسید میبایست دارای رفرنس باشد و هیچ مسئلهای و هیچ جدول و نموداری نباید بدون رفرنس باشد.
-در انتها نیز پروپوزال خود را ویراستاری کنید و از ویراستاریاب استفاده کنید. غلطهای املایی را رفع کنید.
مقالات مشابه با این مقاله:
راه های انجام پایان نامه (مشاوره قدم به قدم انجام پایان نامه)
نوشته شده توسط مهندس مهرداد حمصیان